W dobie gwałtownego rozrostu zabudowań oraz infrastruktury technicznej coraz częściej możemy spotkać się ze słowem „służebność”. Termin ten odnosi się do nieruchomości i związanych z nią praw. Stanowią one ograniczone prawa rzeczowe, dzięki którym własność jednej nieruchomości zostaje w jakimś stopniu ograniczona w celu zwiększenia użyteczności innej nieruchomości lub zaspokojenia potrzeb osoby niebędącej właścicielem nieruchomości obciążonej.
RODZAJE SŁUŻEBNOŚCI:
Kodeks cywilny wyróżnia 3 rodzaje służebności. Są nimi służebność gruntowa, służebność osobista i służebność przesyłu.
Służebność gruntowa ustanawiana jest w celu umożliwienia właścicielowi korzystania z obciążonej nieruchomości w ustalonym zakresie. Jednymi z najczęściej spotykanych w tej kategorii jest prawo przejazdu i przechodu, które umożliwia przedostanie się do swojej działki przez działkę sąsiada. Do tej kategorii zalicza się także służebność drogi koniecznej. W sytuacji gdy ktoś posiada działkę, bez dojazdu do drogi publicznej (lub posiadany dojazd jest zbyt wąski) i nie ma możliwości wydzielenia osobnej nieruchomości, która mogłaby stanowić drogę (ponieważ sąsiad nie chce sprzedać części działki pod drogę, zabrania przejazdu przez jego nieruchomość lub też występują inne przyczyny) można ustanowić przedmiotową służebność opisując dokładnie jej przebieg i szerokość. Należy zaznaczyć, że taka służebność będzie umożliwiała przejazd każdoczesnemu właścicielowi działki władnącej, zatem nie wygasa ona z chwilą jej sprzedaży.
Służebność osobista, jak sama nazwa wskazuje przyznawana jest imiennie konkretnej osobie. Jak stanowi art. 298 kodeksu cywilnego, zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych. Taka służebność może pokrywać się także z treścią służebności gruntowej, jednak dotyczyć będzie wyłącznie osoby na rzecz której została ona ustanowiona. Jednym z częściej spotykanych rodzajów służebności osobistej jest służebność mieszkania. Na podstawie umowy zawartej z właścicielem domu, służebnik (osoba nabywająca prawa) otrzymuje prawo do korzystania z ww. nieruchomości w zakresie objętym umową.
Ostatnią kategorią służebności jest służebność przesyłu. Jak wskazuje art. 3051 kodeksu cywilnego, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia o których mowa w art. 49 §1 k.c., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Głównie chodzi tu o umiejscowienie infrastruktury energetycznej, gazowej, telekomunikacyjnej etc. na terenach należących do różnych właścicieli. Ustanowienie służebności przesyłu daje firmom prawo do korzystania z własnych urządzeń przesyłowych znajdujących się na terenie nieruchomości, które nie są ich własnością.
USTANOWIENIE SŁUŻEBNOŚCI
Wszystkie wyżej wymienione służebności można ustanowić na mocy umowy w formie aktu notarialnego lub w przypadku braku zgody właściciela nieruchomości która ma być obciążona, do powstania służebności może dojść na mocy orzeczenia sądowego lub decyzji administracyjnej.
W przypadku służebności gruntowej, do jej ustanowienia może dojść także poprzez zasiedzenie, które w zależności od dobrej lub złej wiary musi wynosić co najmniej 20 lub 30 lat nieprzerwanego wykonywania tejże służebności.
WYGAŚNIĘCIE SŁUŻEBNOŚCI
W zależności od jej rodzaju i sposobu ustanowienia, służebność wygasa na skutek:
.. upływu terminu określonego w umowie,
2. zrzeczenia się służebności przez osobę nabywającą uprawnienia,
3. nabycia prawa własności gruntu, na który przysługuje prawo służebności,
4. braku korzystania ze służebności przez okres 10 lat lub zniesienia służebności prawomocnym orzeczeniem sądu.
Wygaśnięcie służebności osobistej następuje najpóźniej z chwilą śmierci osoby na rzecz której została ustanowiona służebność.
przygotował r.pr. Marcin Kęska