W kolejnej odsłonie tematu majątkowych ustrojów małżeńskich zajmiemy się możliwością rozszerzenia wspólności majątkowej. W jaki sposób małżonkowie mogą to zrobić? Czy wiążą ich jakieś ograniczenia? Zapraszamy do lektury!
W ramach umowy małżeńskiej, małżonkowie mogą ograniczyć lub rozszerzyć wspólność majątkową. Przepisy nie precyzują w jaki sposób można rozszerzyć lub ograniczyć wspólność w związku z czym małżonkowie mogą kształtować taką umowę prawie dowolnie. Jedyne ograniczenie stanowi art. 49 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, art. 58 kodeksu cywilnego i art. 3531 kodeksu cywilnego.
Zgodnie ze wspomnianym wyżej art. 49 k.r.o., na mocy umowy majątkowej nie można rozszerzyć wspólności na:
- przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny
- prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie
- wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę
- niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków
Ponadto swoboda małżonków podlega ograniczeniom przewidzianym w art. 58 i 3531 k.c. zgodnie z którymi nieważna jest czynność prawna:
- sprzeczna z ustawą
- mająca na celu obejście prawa
- sprzeczna z zasadami współżycia społecznego
Celem powyższych ograniczeń jest, aby umowa małżeńska nie była sprzeczna z zasadami prawa rodzinnego, w szczególności zasadami współżycia społecznego oraz zasadą równouprawnienia małżonków.
Rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej bardzo często wybierane przez małżonków z powodów podatkowych. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 22 marca 2017 roku, sygn. II FSK 456/15, uznanie, iż wskutek rozszerzenia wspólności majątkowej małżeńskiej jeden z małżonków nabył przedmiot majątkowy wymieniony w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, prowadziłoby do opodatkowania także tego małżonka, do którego majątku osobistego należała nieruchomość, na którą rozszerzono wspólność majątkową małżeńską. Zapłata podatku nastąpiłaby wszak z majątku wspólnego małżonków, wskutek czego jego ciężar poniósłby więc także ten z małżonków, który zbyty odpłatnie przedmiot majątkowy niewątpliwie nabył na tyle wcześniej, że obowiązek podatkowy względem niego nie mógłby w ogóle powstać.
Jeżeli małżonek na skutek umowy rozszerzającej wspólność małżeńską wnosi do majątku wspólnego rzecz, która stanowi jego własność, to również w chwili objęcia tejże rzeczy wspólnością małżeńską będzie on miał pełne prawo własności do tejże rzeczy.
Autor: Radca Prawny Marcin Kęska